Kutumia kiswahili katika mawasiliano na shughuli za kila siku. Kiwakilishi cha nafsi ni aina ya nenomaneno yanayosimama badala ya majina yanayotaja nafsi za watu. Serufi na matumizi ya lugha shabaha, yaliyomo l ugha, aina za maneno,ngeli za nomino, viambishi, nyakati na hali, myambuliko wa vitenzi, sentensi ya kiswahili, uakifishaji, ukumbwa na udogo, umoja na wingi, mapendekezo. Ulinganishi wa ngeli za nomino katika lugha hizi umefanywa kwa kuegemea namna maneno yanavyojitokeza kwa kuzingatia viambishi, maana na dhima za viambishi hivyo katika lugha hizi. Nomino za kipekee haziwezi kubadilika, na hivyo basi hazina wingi. Requires subscription pdf dhana ya utendaji na usambaaji wa nyimbo kwa wakati. Ngeli za nomino kwa kigezo cha kimofolojia na kisintakisia.
Dhana ya ngeli za nomino neno ngeli limetokana na lugha ya kihaya engeli lenye maana ya aina. Jadili matatizo yaliyopo katika uainishaji wa kimofolojia wa ngeli za nomino za kiswahili. Three full noun classes are devoted to different aspects of space and time. Aina za maneno ngeli za nomino viambishi nyakati na hali myambuliko wa vitenzi sentensi ya kiswahili uakifishaji ukumbwa na udogo umoja na wingi mapendekezo. Jun 03, 2018 nomino za pekee hutaja na kutambulisha nomino mahsusi na za kipekee. Tasnifu ya shahada ya uzamili katika isimu ya kiswawli m. Matokeo ya kutumia kigezo hicho ni mwainisho mbadala wa ngeli 11 zilizopenedkezwa. Makala inafafanua kwamba uainishaji wa ngeli za nomino unaweza kufanywa kwa kuegemea mikabala tofautitofauti kulingana na wanazuoni tofauti. Nomino za kiarabu katika ngeli za kiswahili na mohamed. Katika sura hiyc, tumejadili kuhusu idadi ya ngeli zilizoko katika kiswahili sanifu. Wataalamu wa isimu wamezigawa nomino au upatanisho baina ya nomino na maneno mengine katika makundi. Utafiti huu umechunguza jinsi lugha ya kiswahili inavyoiathiri kiisimu lugha ya. May 24, 2017 nomino za vitabu,magazeti,majalada na machapisho k. Sura ya pili inezishughulikia ngeli za kisvahili sanifu.
Ngeli kuzielewa ya ngeli upatanishi wa kisarufi katika sentensi fafanua upatanishi wa kisarufi katika sentensi ngeli ni vikundi vya majina ya kiswahili. Kwa kuunganisha kiambishi kiumoja na viwingi, tunapata ngeli ya kivi. Uainishaji wa ngeli za nomino katika lugha ya kiswahili hufuata misingi miwili ambayo ni. Omukabe mwalimuuainishaji ngeli kisintaksia mpangilio ngeli kisintaksia. Notes, study materials and summary of kiswahili form one 1 notes. Notes za kiswahili form one 1, kidato cha kwanza 20202021. Nomino zinazounda kundi moja huwa na sifa zinazofanana. Uainishaji wa ngeli za nomino kimofolojia, ubora na. Kusikiliza na kuzungumza sh abaha, yaliyomo matamshi bora, maamkizi na mazungumso, ufahamu wa kusikiliza, kusikiliza na kudadisi, mapendekeso serufi na matumizi ya lugha shabaha, yaliyomo l ugha, aina za maneno,ngeli za nomino, viambishi, nyakati na hali, myambuliko wa vitenzi, sentensi ya kiswahili, uakifishaji, ukumbwa na udogo, umoja na wingi. Nomino ya kawaida inapotumika kutangulia au kurejelea nomino ya kipekee moja kwa moja, huandikwa kwa kutumia herufi ya kwanza kubwa. Ngeli za nomino za kiyao kwa kigezo cha kimofolojia 33. Msomi maktaba notes za o level na a level all subjects physics chemistry biology mathematics literature civics general study geography angiculture history kiswahili commerce book keeping accounting computer economics form one form two form three form four form five and form five study notes.
Requires subscription pdf usawiri wa mwanamke mchawi katika riwaya za kiethnografia za kiswahili. Mfumo wa ngeli za nomino za kimicheweni na viambishi patanishi. Ikiwani ziwa halitambuliwi kama ni michigan, victoria au nyasa, yaani hutaja vitubila kutaja umahsusi wake kama ilivyo. Msingi wa kisasa ngeli za kisasa msingi wa kimapokeo ngeli za kimapokeo. Vile vile ni lengo letu kuonyesha kuua, hata ingaua nomino nyingl za kiswahil huundua kutokana na mizizi ya vitenzl, kua kutumia mofimu maalum numnja na vi aiiibi r,no vitangulizi vya ngeli, kuna nomine kadiia amhazo huundua kutokana na misingi ya. Herufi ya kwanza ya nomino hizi huwa ni herufi kubwa. Nomino hizi zinaweza kuwa katika umoja au wingi kulingana na ngeli yake. Ngeli ya awa viashiria vionyeshi huyu huyo yule hawa hao wale mwanafunzi huyu ni mpole. Katika lugha ya kiswahili viambishi hutokea kabla na baada ya kiini cha neno. Swahili noun classes noun classes ngeli za kiswahili nouns in kiswahili are grouped into various noun classes because of two main reasons.
Nomino za kipekee haya ni majina maalum ya watu, mahali, bidhaa, kampuni, na kadhalika. Kiswahilis vowel harmony there are 9 noun classes in kiswahili. Kwa ujumla, utaratibu huu wa kuhakiki ufafanuzi wa sarufi. Nomino hizi za kigeni ziliingizwa katika ngeli hii kwa sababu ya. Andika sheria miundo virai za sentensi zifuatazo kisha uchore vielelezo.
Sintaksia inahusu tungo za lugha ambazo zaweza kuwa ni maneno, virai, vishazi na sentensi. Ni ngeli ya majina ya wingi ambayo huchukua kiambishi i kwa umoja na pia kwa wingi. Haya ni majina ya kawaida yanayoweza kutumiwa kurejelea vitu mbalimbali, watu, wanyama, mahali na kadhalika. Anaendelea kusema kwa kuinukuu kamusi ya kiswahili sanifu 1981 kuwa ngeli ni utaratibu wa taaluma ya sarufi ya lugha katika kupanga aina za majina nomino. Uundaji wa nomino katika kiswahili university of nairobi. Aidha ngeli za nomino na uchanganuzi wake katika kiswahili umewekwa bayana. Runyacitara ni lugha zinazozungumzwa magharibi mwa uganda na zina uhusiano unaofanya baadhi ya wanazuoni kuhisi kwamba ni lahaja za lugha moja. Mfano 1 mumutoto mtoto 2 awwatoto watoto 3 mumuti mti 4 mimiti miti 5 jijino jino 6 kasha kasha. Sarufi ya kiswahili na sintaksia ni kozi inayochambua sarufi ya kiswahili kwa kuzingatia nadharia za sintaksia kama zilivyoasisiwa na wanazuoni wa isimu. Majina ya kiswahili yanaweza kuwekwa katika makundi mbalimbali. Uanishaji wa ngeli za nomino katika lugha ya kibena. Hapa tunatofautisha kati ya nomino zinazowakilisha vitu vinavyohesabika kwa upande mmoja, na vile visivyohesabika kwa upande mwengine.
Apr 20, 20 this is a teaching clip intended to be used for teaching a form one kiswahili class. Hizi ni sauti ambazo hutamkwa wakati ala za sauti zinapokaribiana na kutatiza hewa kwa namna maalum. Andika miundo yoyote miwili ya nomino katika ngeli ya uzi huku ukitoa mifano. Gerald terer suke kiswbst ict champion fafi constituency garissa county. Fia tumeonyesha jinsi majina ya lugha hiyo yanavyohusiana na vipande vingine ya sarufi. Ukitoa mifano kutoka lugha ya kiswahili, eleza kikamilifu aina zifuatazo za sentesi.
Fasili ya ngeli imejadiliwa na wataalamu na wanazuoni mbalimbali, huku kila mtaalamu akiwa na mtazamo wake juu ya dhana hii. Ngeli za nomino ni makundi ya kisarufi ya majina katika lugha ya kiswahili na lugha nyingine za kibantu kwa maneno mengine, ngeli za nomino ni utaratibu unaotumika kuweka nomino katika tabaka au makundi yanayofanana. Katika somo hili tutajifunza kwa kina mada ya mofolojia ya kiswahili ya kiswahili sanifu kwa kungalia vipengele vifuatavyo. Form i kiswahili sarufi na matumizi ya lughangeli ya nomino. Ulinganishi wa ngeli za nomino katika lugha hizi umefanywa kwa kuegemea namna maneno yanavyojitokeza kwa kuzingatia viambishi, maana na dhima za. Pdf omukabe mwalimuuainishaji ngeli kisintaksia mpangilio. Kutumia ngeli za majina kwa njia ya kimofolojia katika sentensi. Kwa mujibu wa kamusi ya kiswahili sanifu 2004 maneno yameainishwa katika makundi nane. Ambapo kategoria hizi zimepangwa kulingana na sifa za maneno yanayoingia ndani yake. Kutambua, kudadisi, kuthamini na kustawisha aina na tanzu mbalimbali za lugha na fasihi kwa kiswahili.
Tumekuandalia majedwali matatu kukupa mukhtasari wa ngeli zote za kiswahili na jinsi baadhi ya manenoviambishi vinavyobadilika kutoka ngeli moja hadi. Nomino ya vitu vinavyohesabika vitanda, nyumba, vikombe vitabu kadahlika. Herufi za kwanza za nomino za pekee huwa kubwa hata kama nomino hizi zinapatikana katikati ya sentensi. Kuwa na utambuzi kwa mambo yanayohusu na yanayoiathiri jamii k. Kwa ujumla, ngeli za kiswahili huainishwa kulingana na viambishi mbalimbali. Kwa ujumla, ngeli za kiswahili huainishwa kulingana na viambishi mbalimbali ambavyo nomino tofauti huchukua katika umoja na wingi. Mofosintaksia ya ngeli ya 910 nn kenyatta university repository. Katika sura hii maana na uainishaji wa nomino za kiswahili na kiarabu vimeelezwakwa makini. Makundi hayo ni nomino, kitenzi, kivumishi, kiwakilishi, kielezi, kihusishi, kihisishi na kiunganishi. Hizi ni nomino zinazohusisha majina kama vile ya watu, nchi, miji, mito, milima, maziwa na bahari. Majina ya nomino za wingi yanayoanza kwa sauti u au m.
Makundi hayo yamegawa na wanaisimu ya kiswahili kwa kuzingatia maumbo ya alomofu za umoja na uwingi wa majina kimofolojia na kwa kuzingatia namna majina yanavyopatana na viambishi awali vya vitenzi upatanisho. Andika upya sentensi ifuatayo ukitujmia 0 rejeshi tamati. Ngeli za nomino nomino za kiswahili zimegawanyika katika makundi mbalimbali. Punda vivu hadithi za kiswahili katuni za kiswahili. Viwakilishi vya nafsi hugawanyika katika makundi mawili, nayo ni. Nomino za kawaida nomino jumla hutaja kitu bila kutambulisha katika jina halisi. Wanaisimu wamebainisha aina mbili za likwidi, ambazo ni vitambaza na vimadende. Nomino za pekee hutaja na kutambulisha nomino mahsusi na za kipekee.
Ulinganishi wa ngeli za nomino za lugha za runyacitara1. Katika mfumo wa kisasa na unaokubalika, ngeli huundwa kwa kuunganisha viambishi viwakilishi vya nomino kwa mfano, neno kitabu. Kwa kutumia mifano, ainisha ngeli za nomino za kiswahili, kwa kigezo cha kimofolojia. Ngeli ni aina au namna ya kuweka majina katika makundi yanayofanana au yanayowiana. Swahili represents an african world view quite different. Tanzania, nairobi, anita, gafkosoft, athi, kimbo, nomino za jamii. Tasnifu hii ni utafiti unaohusu nomino za kiarabu katika ngeli za kiswahili nadharia iliyotumika katika kazi hii kuhusu uwasilishaji na uchanganuzi wa data ni. Hata hivyo, katika kidato hiki cha tatu, tutajadili ngeli za kisasa tu ambazo huzingatia msingi wa upatanisho wa kisarufi. Uainishaji wa ngeli za nomino kimofolojia, ubora na udhaifu. Kwa mfano tanzania, nairobi, anita, gafkosoft, athi, kimbo, tanbihi. Ukanusho, kutendeana, agizo na mtendwa, ukamilisho, usababishi.
Genoveva mbilinyi 96108 requires subscription pdf mambo yanayochangia makutano ya wazungumzaji wa lahaja za kiswahili katika upwa wa afrika mashariki hamad khamis juma 109119. Makundi hayo yamegawa na wanaisimu ya kiswahili kwa kuzingatia maumbo ya alomofu za umoja na uwingi wa majina kimofolojia na kwa kuzingatia namna majina yanavyopatana na viambishi awali vya vitenzi upatanisho wa kisarufi kisintaksia. Nomino za kiswahili zinaweza kugawanywa katika makundi mbalimbali. More notes download pdf download msomi maktaba app fore offline reading download msomi maktaba. Nomino hizihazibainishi wazi wazi vitu ambavyo habari zake zinatolewa. Kuainisha ngeli za majina kwa njia ya kimofolojia mwanafunzi aweze. Tunga sentensi kanushi kutumia kiambishi a mtoto asipolishwa vizuri, hawezi kulala. Makala hii inahusika na ulinganishi wa ngeli za nomino za lugha zote nne za runyacitara. Mofologia na sintaksia ya kiswahili question papers. Kiswahili s vowel harmony there are 9 noun classes in kiswahili.
Notes za kiswahili form one 1, there is a collection of short notes which are good to understand concepts of this chapter for free download in pdf form. Kwa msingi huo ngeli za nomino huzingatia sana upatanisho wa kisarufi. Doc uainishaji wa ngeli za nomino kisemantiki antidius. Ngeli za nomino za kimicheweni1 hamad khamis juma ikisiri. Nne, ngeli 11 za nomino zilizopendekezwa zimefafanuliwa kiundani kwa kuzingatia sifa za kila ngeli ya nomino kutokana na kigezo mbadala. Swahili is a bantu language of the nigercongo family and has a typical, complicated bantu structure. Kwa kutumia vigezo vy a nadharia ya usani fishaji lugha y a haugen 1966, 198 7, makala haya yan a. For example, swahili utilizes over noun classes, the equivalence of a romance language having genders.
Haya ni majina maalum ya watu, mahali, bidhaa, kampuni, na kadhalika. Each noun class has both a singular and a plural form, to make 18 total. Mgullu 1999 anaeleza kuwa ngeli ni utaratibu wa taaluma ya sarufi ya lugha katika kupanga aina za majina. Ni namna ya kuweka majina katika makundi yanayofanana. Kujifunza na kuthamini fani mbalimbali za tamaduni kwa kutumia kiswahili. Maji yakimwagika hayazoleki mayai yaliyooza yananuka sana yai lililooza linanuka sana maji liliomwagika halizoleki katika. Ngeli za nomino ni utaratibu unaotumika kuweka nomino katika matabaka au makundi yanayofanana. Kitangulizi cha muundo viambajengo wa sentensi za kiswahili.